Rozmowa z nastolatkiem może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli próbujesz dowiedzieć się, jak minął mu czas spędzony w szkole. Często zdarza się, że młodzież jest bardziej zamknięta w sobie i niechętna do dzielenia się właśnie tymi doświadczeniami. Pamiętaj, że dla nastolatków niezwykle ważna jest niezależności i samodzielność. Często to właśnie obszar nauki szkolnej, traktują jako swoje prywatne terytorium i nie chcą zapraszać do niego dorosłych. Zdarza się też, że obawiają się naszej reakcji np. na szkolne oceny czy zachowania. Co w takim razie robić, zamiast sakramentalnego pytania “Co było w szkole?
1. Daj czas i przestrzeń.
Nastolatki często potrzebują swojej przestrzeni. Jeśli twój syn lub córka nie jest gotowy do rozmowy, nie naciskaj na niego. Pozwól mu wiedzieć, że jesteś dostępny, kiedy będzie miał ochotę porozmawiać. Upewnij się, że rozumiesz, że czasami potrzebują chwili na przemyślenie swoich myśli. Pozostaw otwarte drzwi Podkreśl, że zawsze jesteś gotowy, aby wysłuchać swojego dziecka, kiedy będzie miał ochotę rozmawiać. Możesz powiedzieć: “Jeśli kiedykolwiek zechcesz podzielić się swoimi myślami lub problemami związanych z nauką, jestem tutaj dla ciebie”.
2. Szanuj prywatność.
Warto pamiętać, że nastolatki potrzebują swojej prywatności. Nie wszyscy chcą dzielić się każdym szczegółem swojego życia szkolnego. Szanuj ich granice i nie pytaj o rzeczy, które mogą być dla nich prywatne.
3. Zastanów się, po co chcesz to wiedzieć?
Jeśli pytasz nastolatka, co było w szkole, żeby przyłapać go na złej ocenie, to nic dziwnego, że nie chce o tym mówić. Większość rodziców zadaje to pytanie z troski i chęci bycia obecnymi w życiu swoich dzieci. Nastolatki jednak traktują to pytanie jako wyraz rodzicielskiej kontroli i obszar do krytyki. Pomyśl czy na pewno potrzebujesz zadawać to pytanie i do czego potrzebna Ci odpowiedź. Jeśli to sposób na zagadanie do nastolatka, to spróbuj zrobić to inaczej.
4. Zadaj to pytanie inaczej.
Trudno odpowiedzieć, na tak ogólne pytanie “Co było w szkole?”. Trudno też wywnioskować, z jakiego powody osoba je zadaje. Nastolatki spędzają w szkole ogromnie dużo czasu. Często nie wiedzą, jak odpowiedzieć na tak postawione pytanie i zarzucają rodzicom złe intencje. Pomyśl, jak Ty odpowiedziałbyś na pytanie “Jak było w pracy?”
Chcąc poznać nastoletnie doświadczenia, próbuj zadawać pytania bardziej szczegółowe albo w ogóle zamieć pytania na zdania twierdzące. Poniżej kilka przykładów.
- Co przyjemnego/ nieprzyjemnego Cię dzisiaj spotkało?
- Jak się czujesz po szkole?
- Czego ciekawego ostatnio się dowiedziałeś?
- Czym teraz się interesujesz?
- Wyglądasz na zmęczonego.
- Chyba miałeś dzisiaj fajny/ trudny dzień.
- Wydaje mi się, że spotkało Cię coś fajnego/ trudnego? Chcesz mi opowiedzieć?
5. Sam dziel się swoimi doświadczeniami.
Mów swojemu dziecku jak Tobie minął dzień. Co było przyjemnego, trudnego lub ciekawego. Dziel się swoimi emocjami i doświadczeniami. Otwartość rodzica często zachęca do otwartości nastolatka. Opowiadając o sobie, pamiętaj jednak by nie przytłaczać nastolatka/i swoimi trudnościami. Bardziej zadbaj o wzajemną wymianę, a nie bądź jedynie w roli pytającego.
6. Przemyśl swoją reakcję.
Jeśli na każde szkolne doniesienia reagujesz oceną, krzykiem lub kazaniem nic dziwnego, że nastolatek nie chce mówić Ci, jak było w szkole. Młodzi ludzie potrzebują wsparcia w szkolnych trudnościach, zamiast krytyki. Tej ostatniej nie brakuje przecież w szkolnym życiu. Nastolatki są bardzo wyczulone na rodzicielskie reakcje. Czasem spojrzenia, mina czy grymas twarzy wystarczy, by ich dotknąć. Pamiętaj, że szkolne oceny Twojego dziecka nie świadczą o tym, jakim jestem rodzicem. Doceniaj gdy nastolatek mówi o sobie i dzieli się swoimi doświadczeniami. Gdy mówi o ocenach, zamiast je komentować, zapytaj jak sam nastolatek się z nimi ma.
7. Wspieraj nastoletnią samodzielność.
Nastolatki pragną większej niezależności. Daj im możliwość podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów samodzielnie. To pomaga im rozwijać umiejętności potrzebne do radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
8. Szukaj innych źródeł wiedzy.
Nastolatki nie lubią gdy wtrącamy się w ich sprawy. Dlatego też, każdy kontakt ze szkołą, ich rówieśnikami albo ich rodzicami powinniśmy uzgodnić z naszym dzieckiem. Czasem jednak w życiu nastolatka dzieje się coś trudnego, a my nie możemy odkryć, o co chodzi. Dobrze wtedy poszukać alternatywnych źródeł informacji. Pomocna może być rozmowa z wychowawcą, psychologiem/ pedagogiem szkolnym lub innymi rodzicami z klasy. Jeśli zdecydujesz się na taką rozmowę pamiętaj, żeby dbać o prywatność nastolatka i nie ukrywać faktu rozmowy w tajemnicy.
9. Poszukaj innych sposobów na budowanie relacji.
Rozmawianie o szkole to tylko jedna część budowania relacji z dzieckiem. Zajmij się wspólnymi zainteresowaniami, spędzaj czas razem i pokaż, że jesteś zainteresowany ich życiem i uczuciami. Dzięki temu tworzysz silne fundamenty dla otwartej komunikacji. Pomyśl, co jeszcze wiesz o swoim nastolatku. Łatwiej będzie mu odpowiadać na Twoje pytania, jeśli bardziej będziesz interesować się innymi niż szkolne sprawami.
10. Bądź cierpliwy.
Czasami trzeba być cierpliwym i poczekać, aż nastolatek sam zechce się podzielić. Pamiętaj, że to normalne, że nie zawsze będą chcieli rozmawiać o swoich sprawach. Twoje wsparcie i cierpliwość są kluczowe.